Η χρήση της τουαλέτας δίνει στο παιδί ανεξαρτησία, το βοηθάει να αναπτύξει πολύτιμες κινητικές και συναισθηματικές δεξιότητες που θα του χρειαστούν στο σχολείο, αφαιρεί ένα βάρος που του δίνει ελευθερία στις κινήσεις του (το βρακάκι είναι πολύ πιο άνετο και λιγότερο ογκώδες από την πάνα) και φυσικά μειώνει τη δουλειά των γονέων αλλά και τα οικογενειακά έξοδα.

Συνήθως, η εκπαίδευση τουαλέτας ξεκινά στα 2 με 2,5 έτη αλλά φυσικά κάθε παιδί είναι διαφορετικό και η συγκεκριμένη στιγμή στην οποία βγαίνει η πάνα καθορίζεται από ατομικούς παράγοντες. Πριν ξεκινήσουμε την εκπαίδευση τουαλέτας, είναι σημαντικό να καθοριστεί εάν το παιδί είναι έτοιμο, παρατηρώντας εάν έχουν εμφανισθεί μερικά από τα παρακάτω σημάδια :

• H πάνα παραμένει στεγνή αρκετές ώρες.
• To παιδί δείχνει να ξέρει πότε θέλει τσίσα ή κακά (π.χ., λέει “κακά” τη στιγμή που παίρνει μια συγκεκριμένη στάση σώματος την οποία οι γονείς αναγνωρίζουν).
• To παιδί δείχνει να ξέρει πότε η πάνα του είναι γεμάτη (π.χ., δείχνει την πάνα του για να το αλλάξουν και όντως έχει κάνει τσίσα ή κακά).
• Τα κακά συνήθως έχουν συγκεκριμένο ωράριο (π.χ., μετά το μεσημεριανό φαγητό).
• Το παιδί συμμετέχει στο ντύσιμο και γδύσιμο (π.χ., βγάζει το παντελόνι, κατεβάζει το βρακάκι).
• Tη νύχτα παραμένει στεγνό πολλές ώρες, συχνά ακόμα και μέχρι το πρωί.

Όταν αποφασίσουμε να ξεκινήσουμε την εκπαίδευση τουαλέτας είναι σημαντικό να είμαστε αποφασισμένοι ότι η πάνα θα βγει μια για πάντα, καθώς τα πισωγυρίσματα περισσότερο μπερδεύουν παρά βοηθούν το παιδί. Αυτό ισχύει για την ημέρα, ενώ αρχικά θα διατηρήσουμε την πάνα τις νυχτερινές ώρες. Σε γενικές γραμμές είναι επιθυμητό να ξεκινήσουμε την εκπαίδευση τουαλέτας τους ανοιξιάτικους ή καλοκαιρινούς μήνες, καθώς τότε το παιδί φοράει πιο ελαφριά ρούχα και πίνει περισσότερα υγρά. Πριν ξεκινήσετε, σιγουρευτείτε ότι έχετε τουλάχιστον ένα ολόκληρο Σαββατοκύριακο, ή ιδανικά 3-5 μέρες διακοπών, κατά τη διάρκεια των οποίων μπορείτε να αφιερώσετε όλο το χρόνο σας στο παιδί, να είστε πάντα μαζί του, αλλά και να παραμείνετε σε ένα οικείο περιβάλλον κοντά στο μπάνιο (ιδανικά στο σπίτι σας). Χρήσιμο είναι το παιδί να έχει ήδη δει κάποιον από τους γονείς ή το μεγαλύτερο αδερφάκι να χρησιμοποιεί την τουαλέτα.

Την ημέρα που θα ξεκινήσετε, όταν ξυπνήσει το παιδί αφαιρέστε του την πάνα, φορέστε του πολύ ελαφριά ρούχα (π.χ., μόνο το βρακάκι του), δώστε του ένα ολόκληρο ποτήρι από ένα αγαπημένο του ρόφημα (π.χ., γάλα ή χυμό) και πείτε του ότι είναι πια μεγάλο και από σήμερα θα κάνει τσίσα στην τουαλέτα. Επισκεφθείτε την τουαλέτα, δείξτε του πού θα κάνει τσίσα (στο γιογιό ή λεκάνη) και δείξτε του τι θα κερδίσει εάν καταφέρει να κάνει τσίσα στην τουαλέτα όπως ο μπαμπάς, η μαμά ή το μεγάλο του αδερφάκι. Για αυτόν τον σκοπό, αφήστε ένα αγαπημένο του παιχνίδι στο μπάνιο, με το οποίο θα μπορεί να παίξει για μερικά λεπτά κάθε φορά που χρησιμοποιεί την τουαλέτα (π.χ., σαπουνόφουσκες). Εάν αποφασίσετε να χρησιμοποιήσετε γιογιό, μπορείτε να το διαλέξετε μαζί με το παιδί ͘κατόπιν, αφήστε το σε εμφανές σημείο (π.χ., στον διάδρομο έξω από το μπάνιο). Εάν χρησιμοποιήσετε τη λεκάνη της τουαλέτας σας, σιγουρευτείτε ότι το παιδί μπορεί να ανέβει και να κάτσει άνετα (π.χ., τοποθετήστε ένα πλαστικό σκαλάκι μπροστά από την λεκάνη ώστε να πατάει για να ανέβει και να είναι άνετο όταν κάθεται).

Από αυτή τη στιγμή και μετά, θυμίστε του κάθε 15-20 λεπτά ότι είναι μεγάλο και θα κάνει τσίσα ή κακά στην τουαλέτα αλλά και αυτό που θα κερδίσει εάν τα καταφέρει. Δώστε του ακόμη ένα ποτήρι από το αγαπημένο του ρόφημα περίπου 1 ώρα αργότερα και συνεχίστε να του προσφέρετε υγρά και κάποια αλμυρά σνακ κατά τη διάρκεια όλης της ημέρας. Εάν δε θέλει να πιει, αφήστε σε εμφανές σημείο το νερό του και θυμίστε του συχνά να πίνει πίνοντας κι εσείς αντίστοιχο ρόφημα από το ποτήρι σας.

Κάθε φορά που το παιδί κάνει τσίσα ή κακά στην τουαλέτα, επαινέστε το πολύ θερμά, πείτε του ότι είναι μεγάλο πια και δώστε του το παιχνίδι που έχετε αφήσει στο μπάνιο μόνο για αυτόν τον σκοπό. Μετά από 3 λεπτά, βγείτε από το μπάνιο, πείτε του όταν θελήσει ξανά τσίσα να σας το πει και συνεχίστε τη διαδικασία λήψης υγρών και λεκτικών υπενθυμίσεων. Εάν σε κάποιες από τις επισκέψεις σας στο μπάνιο το παιδί αρνηθεί να κάτσει στην τουαλέτα ή κάτσει αλλά τελικά δεν κάνει τσίσα, πείτε του ότι δεν πειράζει, βγείτε αμέσως έξω και θυμίστε του ότι όταν κάνει τσίσα ή κακά θα μπορέσει να παίξει με το παιχνίδι που έχετε φυλάξει στο μπάνιο.

Εάν κάποια στιγμή υπάρξει ατύχημα, δηλαδή το παιδί αρχίσει να κάνει τσίσα ή κακά πάνω του, γρήγορα πηγαίντε το στο μπάνιο και βάλτε το να κάτσει στην τουαλέτα. Εάν κάνει τσίσα στην τουαλέτα, επαινέστε το. Μετά, βοηθήστε το να βγάλει τα λερωμένα ρούχα και να φορέσει καθαρά. Παραμείνετε ήρεμοι και με ουδέτερο τόνο πείτε ότι την επόμενη φορά που θα θελήσει τσίσα πρέπει να πάει στην τουαλέτα. Συνεχίστε να του προσφέρετε υγρά και συνοδεύστε το στο μπάνιο συντομότερα απ’ ό,τι την τελευταία φορά, ώστε να προλάβετε επόμενο ατύχημα και να το βοηθήσετε να τα καταφέρει και να κερδίσει το αγαπημένο του παιχνίδι που είναι φυλαγμένο στο μπάνιο.

Η εκπαίδευση τουαλέτας παίρνει συνήθως 2-3 μέρες μέχρι το παιδί να μπορεί ανεξάρτητα να πηγαίνει στο μπάνιο ή να σας λέει ότι θέλει να κάνει τσίσα ή κακά. Τα παιδιά με ειδικές ανάγκες συχνά χρειάζονται περισσότερο χρόνο και τη βοήθεια ειδικού. Η διαδικασία πρέπει να είναι ευχάριστη, όπως και κάθε διαδικασία μάθησης ή επίτευξης ενός νέου στόχου από το παιδί, άρα οι γονείς χρειάζεται να έχουν υπομονή και θετική διάθεση. Παράλληλα, είναι μια ευκαιρία να μάθουμε στο παιδί να ντύνεται και να ξεντύνεται μόνο του, να σκουπίζεται με χαρτί αφού κάνει τσίσα αλλά και να πλένει μόνο του τα χέρια του. Αφού κατακτηθεί η ανεξαρτησία κατά τη διάρκεια της ημέρας, μπορούμε να αφαιρέσουμε την πάνα τη νύχτα και τότε το τελευταίο που κάνουμε πριν τον ύπνο και τουλάχιστον 1 ώρα μετά την τελευταία πρόσληψη υγρών είναι να επισκεφθούμε την τουαλέτα.

Καλή επιτυχία!